سیاه دانه، دکتر خانگی!

سیاه‌دانه، یا «سُنیز» گیاهی یک ساله و گلدار است. این گیاه بومی اروپای شرقی و کشور های بلغارستان، قبرس، رومانی و غرب آسیا و کشورهای ایران، ترکیه و عراق است. اما امروزه در مناطق دیگری از اروپا و آسیا نیز می‌روید. این گیاه از خانواده آلاله ها و شمارهٔ گلبرگ های آن از پنج تا هشت است. و دانه های سیاه رنگ آن در برگه های وسط گل قرار گرفته و بوی مخصوصی دارد.

گیاه فوق حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر رشد می کند. و دارای میوه ای سه قسمتی، بزرگ و کپسول مانند است. که حاوی تعداد زیادی بذر می باشد. این بذر های سیاه، به عنوان ادویه یا یک افزودنی در صنایع غذایی از جمله در آشپزی و قنادی، مورد استفاده هستند. در ایران این گیاه به ویژه در اراک و اصفهان به فراوانی می روید.

ترکیبات سیاه دانه

سیاه دانه سرشار از پلی فنول ها و توکوفرول هاست. و روغن آن شامل اسید های لینولئیک، اولئیک، پالمیتیک و استئاریک می باشد. Thymoquinone همراه با مشتقات آن مانند تیموکینون، تیموهیدروکینون و تیمول مهمترین مواد دارویی آن است. که به طور فراوان (۴۰- ۳۰ درصد) در سیاه دانه یافت می شود. این مواد دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند. آنتی اکسیدان ها هم به طور کلی بدن را در برابر چندین نوع بیماری مزمن از جمله سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و چاقی محافظت می کنند.

 

خواص سیاه دانه

• مفید برای ورم ها و جوش ها

• بهبود زخم های چرکین

• تسکین سردرد‌ های میگرنی و سرگیجه

• مفید برای چشم هایی که مداوم اشک دارند و چشم های ضعیف

• بهبود دستگاه تنفس ( از جمله تنگی نفس، آسم و …)

• مناسب برای درمان بیماری های حلق، گوش و بینی

• موثر برای بهبود انواع تب ها

• پاکسازی سموم بدن

کاربرد های سیاه دانه

سیاه دانه از دیرباز تا امروزه به شکل های گوناگون از جمله «عصاره، روغن، دانه و…» وجود داشت. و به عنوان نوعی داروی گیاهی برای کمک به درمان برخی بیماری ها در طب سنتی کاربرد دارد. اثرات بیولوژیکی مفید گزارش شده این گیاه نیز شامل ضد سرطان، ضد دیابت، ضد میکروب، ضد التهابی، تقویت سیستم ایمنی بدن، ضد فشار خون و دارای فعالیت آنتی اکسیدانی می باشد. لذا از دیرباز در داروهای گیاهی برای معالجه انواع بیماری ها و شرایط مختلف از دیابت تا آرتریت استفاده شده است.

این گیاه در آشپزی فلسطینی، بنگلادشی و گاهی در تولید نان های ایرانی و انواع خاصی از پنیر مورد استفاده است. مزه ای تلخ دارد. از آن در شیرینی جات و شربت ها و لیکور ها استفاده می شود. بر گونه ای از نان پاکستانی معروف به نان پیشاوری همیشه سیاه‌دانه می پاشند.

 

کاربرد های درمانی سیاه دانه

• کاهش وزن

در واقع مکانیسم های دقیقی که نشان دهد سیاه دانه باعث کاهش وزن می شود، مشخص نشده است. گفته شده است که ترکیبات موجود در این گیاه با اثر بر بیان ژن های خاص مربوط به کنترل اشتها و کاهش چربی، باعث کاهش وزن می شوند. در یک بررسی بر روی ۱۱ مطالعه و حضور ۷۸۳ شرکت کننده، مشخص شد که این گیاه باعث کاهش به طور متوسط ​​۲٫۱ کیلوگرم  وزن و ۳٫۵ سانتی متر دور کمر در طی ۶ تا ۱۲ هفته، در مقایسه با دارونما می شود.

با این حال، این تأثیرات تنها در مواردی قابل توجه بود که شرکت کنندگان سیاه دانه را با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی مصرف کرده بودند. این نشان می دهد که مکمل های گیاهی به تنهایی برای کاهش وزن مؤثر نیستند.

• کاهش خطر بیماری قلبی

ین دانه سیاه حاوی ترکیباتی است که ممکن است برای سلامت قلب مفید باشد. یک بررسی روی ۵ مطالعه نشان داد که باعث کاهش CRP که از نشانگرهای التهاب و خطر بیماری های قلبی است می شود. این گیاه همچنین اثرات مفیدی بر فشار خون و چربی خون دارد. و می تواند خطر بیماری های قلبی را کاهش دهد. باعث کاهش معنی دار فشار خون پس از ۸ هفته درمان، در مقایسه با دارونما می شوند.

همچنین باعث کاهش LDL و افزایش HDL در افراد سالم و در افراد با شرایطی مانند دیابت ، چاقی و فشار خون بالا می شود. در این بررسی همچنین دیده شد که باعث کاهش تری گلیسیرید می شود. در مجموع، این یافته ها نشان می دهد که سیاه دانه ممکن است به روش های گوناگون به سلامت قلب کمک کند.

• کاهش قند خون در دیابت نوع 2

تصور می شود که این گیاه با افزایش حساسیت به انسولین و تأخیر در جذب قند در بهبود قند خون مفید باشد. بررسی ۱۷ مطالعه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داد که میزان قند خون ناشتا و هموگلوبین A1c را کاهش می دهد. سایر بررسی ها به طور مشابه بهبود قابل توجهی در کنترل قند خون در مبتلایان به دیابت نوع ۲ نشان داده اند. با این وجود ، بسیاری از مطالعات موجود در این بررسی ها نتوانسته اند عوامل مرتبط با رژیم و ورزش را کنترل کنند، که ممکن است در نتایج تأثیر داشته باشد.

• بیماری کبد چرب غیر الکلی یا NAFLD

تحقیقات نشان می دهد که مصرف سیاه دانه روزانه به مدت ۳ ماه می تواند برخی از شرایط بیماری را بهبود بخشد. هچنین تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف عصاره آن سه بار در روز به مدت ۱۲ روز ممکن است علائم ترک مواد افیونی را کاهش دهد.

• بهبود زخم ها

ترمیم زخم ها در بسیاری از آسیب های ناشی از انواع جراحی ها، تومور‌ ها و همچنین سوختگی ها از جمله دغدغه های مهم افراد به شمار می رود. همچنین با توجه به اینکه روند استفاده از محصولات طبیعی در سراسر جهان افزایش یافته است، مطالعات متعددی بر روی خواص دوسین برای بهبودی زخم ها انجام شده است.

مطالعات نشان می دهد که خواص ضد باکتریایی عسل در کنار انواع ویتامین ها و آنزیم‌های موجود در آن، در ترکیب با خواص سیاه دانه می تواند بهبود و ترمیم زخم ها را تسریع کند و نوعی خاصیت هم افزایی ایجاد می کند. برای این منظور کافی است که روغن سیاه دانه و عسل طبیعی را به نسبت مساوی با هم مخلوط کنید و بر روی زخم قرار دهید.

• درمان بیماری‌ها تنفسی و آلرژیک

یکی دیگر از خواص سیاه دانه و عسل کمک به بهبود بیماری های تنفسی و آلرژیک است. در سال های اخیر عوامل محیطی، مانند رژیم غذایی و آلاینده ها باعث شیوع بیماری های التهابی و آلرژیک و نقص در سیستم ایمنی بدن شده است. این در حالی است که این گیاه به طور سنتی به عنوان یک ماده ی غذایی و داروی گیاهی برای درمان بسیاری از بیماری های التهابی و آلرژیک در کشور‌های آفریقایی، عربی و هند مورد استفاده قرار می گیرد.

تحقیقات نشان می‌دهد که مواد موجود در این دانه سیاه می تواند باعث پیشگیری از بیماری آسم و اختلالات ریوی شود. فلاونوئید‌ها موجود در آن در کنار خواص آنتی اکسیدانی و همچنین آنزیم های موجود در عسل طبیعی می تواند به عنوان دارویی در برابر بسیاری از بیماری های آلرژیک و انسدادی ریه و همچنین سایر بیماری های تنفسی در نظر گرفته شود.

 

دوسین چیست؟

کمتر کسی وجود دارد که در مورد خواص سیاه دانه و عسل که در طب سنتی به دوسین معروف است، چیزی نداند. خواص دوسین به قدری است که تقریبا به عنوان یک نسخه ثابت در طب سنتی برای بسیاری از بیماری ها، از گذشته تا به امروز مورد استفاده قرار گرفته است.

از جمله خواص دوسین که در منابع مختلف به آنها اشاره شد می توان به پیشگیری و بهبود سرطان، پیشگیری و درمان انواع عفونت ها اشاره کرد. همچنین می توان به بهبود تنبلی تخمدان در زنان، مقابله با برخی از ویروس ها مانند ایدز و کرونا، بهبود بیماری های تنفسی و آلرژیک، پیشگیری. و بهبود بیماری های قلبی، بهبود بیماری های کبدی، بهبود ناراحتی های کلیوی، بهبود افراد دیابتی و… اشاره کرد.

 

خواص دوسین از نظر طب سنتی

قبل از هر چیز باید بگوییم که از نظر طب سنتی بهتر است افراد گرم مزاج برای بهرمند شدن از خواص سیاه دانه و عسل از عسل هایی استفاده کنند که گیاه آنها طبع سرد دارد مثل عسل کنار. و افراد سرد مزاج از عسل هایی استفاده کنند که طبع گیاهشان گرم است مثل عسل آویشن.

• بهبود بیماران ام اس و دارای ناراحتی ضعف اعصاب (اگر علت غلبه سردی باشد)

• کمک به درمان بیماری هایی نظیر برونشت، ذات الریه و سینوزیت

• پیشگیری و درمان ناراحتی های معده مثل زخم معده و اثنی عشر

• درمان ناباروری به ویژه در مردان با افزایش تعداد اسپرم (اگر مشکل به خاطر تعداد اسپرم باشد)

• افزایش شیر مادران

• معجون دوسین قاعده آور است و می تواند تنبلی تخمدان را بهبود دهد.

• می توانید از ترکیب روغن سیاه دانه و عسل به صورت موضعی برای تسکین درد دیسک کمر، گرفتگی عضلات و مفاصل استفاده کرد.

 

روغن سیاه دانه

روغن سیاه دانه هزاران سال است که کاربرد های دارویی، خوراکی دارد. و حتی در تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این روغن با خواص و ترکیبات ویژه خود موجب تسکین و کاهش التهابات خواهد شد. به همین دلیل بسیاری از مردم روغن آن را به عنوان آسپرین یا ایبوپروفن مصرف می کنند. همچنین دارای موادی است که می تواند به محافظت از سلول ها در برابر آسیب کمک کند.

• برای بسیاری از بیماری های پوستی مانند پسوریازیس، آکنه، ویتیلیگو و … نیز استفاده می شود.
• همچنین دارای اثر بازسازی و ترمیم کننده موها است. به موهای خشک و بی روح درخشندگی و شادابی می بخشد.
• برای پوست‌های خشک و ترک دار بخصوص در فصل زمستان که پوست رو به خشکی بیشتر می رود، بهترین گزینه برای تأمین رطوبت و نرمی آن است.
• این روغن پوست را نرم و ترک ها را کاهش می‌دهد. همچنین دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی است و به درمان و تسکین خشکی های شدید و جراحات کمک می‌کند. به خاطر داشته باشید که بهتر است قبل از استفاده با پزشک مشورت کنید.
• با کاهش سطح قند و کلسترول خون به کنترل دیابت کمک می کند.
• این روغن مشکلات گوارشی را برطرف میکند. و سیستم گوارش را تقویت می نماید.
• از آن برای کنترل سوء‌ هاضمه، کاهش گاز معده، رفع بی اشتهایی و اسهال استفاده می شود.
• ماده فعال تیموکینون موجود در ترکیبات این روغن، ترشح اسید را مهار  میکند. و غشاهای مخاطی که دستگاه گوارش را می پوشاند و وظیفه محافظت را دارد، تقویت می کند.

 

⇐ پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از وضعیت جشنواره ها و محصولات جدید تهرانسلر، صفحه اینستاگرام ما را دنبال نمایید.

منبع : ویکی پدیا، روستایی