زعفران،بهبود سلامت‌روان!

زعفران گیاهی با نام علمی Crocus sativus ، از راسته مارچوبه‌سانان و تیره ی زنبقیان است و به خاطر رنگ سرخ و رنگ و بوی خاص و کمیابی جزو گرانترین ادویه های جهان بوده و به ادویه طلایی معروف است و با لقب «ادویه خورشید» نیز شناخته می شود. این گیاه نسبت به هر دو هوای سرد و گرم مقاوم است و حتی  می تواند دمای هوا را از منهای 22 تا 40 درجه سانتیگراد تحمل کند.

ویژگی ظاهری

عناصر تشکیل دهنده زعفران عبارتند از: کروسین ( عامل رنگدهی)، پیکروکروسین ( عامل طعم تلخ)، سافرانال ( عامل عطر و بو)، لیکوپن، بتاکاروتن و آگزانتین.

زعفرانی که امروزه در بازار شناخته شده است دارای گلبرگ های بنفش کمرنگ و مصرف عمده آن به صورت ادویه است. به علاوه نوع دیگری از آن وجود دارد که خودرو و دارای برگهای سفید می باشد و به زعفران کوهی معروف است که پیازچه آن به عنوان خوراکی مصرف می شود.

برخلاف بیشتر گیاهان که از طریق دانه تکثیر می شوند، تکثیر زعفران از طریق کشت پیازچه است. بدین صورت که بعد از کاشت پیازچه، گل بنفش از تیج های پیاز سراز خاک بیرون در میاورد. گل بنفش زعفران 6 گلبرگ دارد که وظیفه محافظت از 3 کلاله به رنگ زرشکی تیره و کمی تلخ را که همان ماده اصلی زعفران است بر عهده دارند.

بخش کلاله که قسمت انتهایی خامه گل است مرغوبترین قسمت زعفران است و میله خامه نیز به عنوان زعفران درجه دو عرضه می گردد. برداشت به این صورت است که کلاله ی هر گل جدا شده و میان کاغذ قرار داده می شود و پس از خشک شدن بسته بندی شده و به فروش می رسد.

یک قاشق غذاخوری زعفران دارای ارزش غذایی  کربو هیدرات، چربی، پروتئین، ویتامین های ب 9، ب 6، ب 3، ب 2 و مواد معدنی آهن، منیزیم، منگنز، مس، فسفر، پتاسیم و کائمفرول می باشد.

قیمت زعفران در دنیا نزدیک به 15000 دلار آمریکا به ازای هر کیلو می باشد. بزرگ ترین صادر کننده در دنیا ایران بوده و چین بزرگترین وارد کننده ی آن است. ارزش جهانی صادرات این محصول به 84/275 میلیون دلار و حتی گاهی به یک میلیارد دلار می رسد. ایران 90 تا 93 درصد کل زعفران دنیا را تولید کرده و بخش اعظمی از آن را صادر می کند.

خواص

علاوه بر عطر و بوی دلپذیر، زعفران دارای فواید دارویی نیز می باشد. بسیاری از این خواص درمانی به دلیل حضور مولکول کروسین در ترکیبات آن است.در اینجا به برخی از خواص دارویی اشاره می کنیم:

• بهبود سلامت روانی

وجود کروسین وسافرانال در زعفران از بازجذب دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین جلوگیری کرده و به مثابه یک داروی ضدافسردگی عمل می کند. بنابراین در بهبود اختلالات خواب و اختلالات حافظه نیز موثر است. همچنین از طریق کاهش رشد پروتئین های امیلوید بتا روند آلزایمر را کند کرده و به کاهش آن کمک می کند.

• بهبود بیماری های پوستی و تنفسی و حساسیت

وجود کامپروفل در گل برگ، خاصیت ضد سرطانی و کاهش التهاب دارد. بنابراین به درمان حساسیت های پوستی و تنفسی کمک می کند.

•  درمان فشار خون و بیماری های قلبی

زعفران پروتئین های لازم برای رشد بدن را فراهم کرده، بیماری های عصبی و روانی را کاهش داده و به درمان فشار خود و متعاقبا بیماری های قلبی کمک می کند. به علاوه خاصیت آنتی اکسیدانی آن باعث کاهش کلسترول شده و از گرفتگی عروق جلوگیری می کند.

•  اختلالات قاعدگی در زنان

از آنجایی که بیشترین اختلالات قاعدگی در زنان به دلیل کاهش میزان سروتونین است، با داشتن اثر جلوگیری از بازجذب سروتونین در کاهش این اختلالات نقش بسزایی دارد.

• اختلالات جنسی

با داشتن خواص ضد افسردگی و کمک کاهش فشار خون و کلسترول و افزایش سرعت متابولسیم بدن در درمان اختلالات جنسی بویژه در مردان موثر است.

• اختلالات ناشی از سردی

طبع زعفران گرم و خشک است و بنابراین درتعدیل مزاج و درمان سردی معده و درد شکم موثر است.

•  لاغری و بهبود شاخص توده بدن

با مهار اشتها به کاهش چربی های دور کمر و کل بدن کمک می کند.

• بهبود بینایی

در بهبود بینایی در بزرگسالان مبتلا به AMD و محافظت در برابر رادیکال‌های آزاد خسارت، که به AMD مرتبط است، موثراست.

چگونه زعفران مرغوب را از نامرغوب تشخیص دهیم؟

پس از ذکر خواص چشمگیر زعفران، ممکن است این سوال پیش بیاید که روش های تشخیص زعفران مرغوب از نامرغوب چیست؟ تفاوت در کیفیت این گیاه بستگی به نوع برداشت، جدا کردن (پر کردن) گل آن، آب و هوای منطقه و کیفیت آن دارد. پیازچه زعفران درمناطق سردسیر با بارندگی زیاد بسیار بهتر از مناطق گرمسیر به عمل می آید و یکی از دلایل اصلی که باعث تمایز زعفران مرغوب از زعفران نامرغوب می شود شرایط اقلیمی و آب و هوای آن منطقه است که هر چقدر منطقه سرد سیرتر باشد عملکرد و عیار بالاتر می رود. به علاوه زعفران انواع مرغوب و نامرغوب دارد که از بالاترین کیفیت به پایینترین کیفیت به شرح زیر است:

•  سوپر نگین
•  شبه نگین
• نگین
•  سرگل
•  پوشال
•  دسته ( دخترپیچ)

زعفران سوپر نگین بهترین و گرانترین نوع زعفران است و زعفران سرگل جزو محبوب ترین انواعی است که به وفور در بازار یافت میشود.

به علاوه کیفیت و عیار این ماده می تواند به صورت حرفه ای و در بخش صنعتی  با روش های آزمایشگاهی از جمله طیف‌سنجی جرمی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا انجام شود.

محدودیت مصرف

در کنار تمام مزیت‌هایی استفاده از آن، محدودیت هایی نیز وجود دارد که باید درنظر گرفته شوند. برخی از این محدودیت ها و مضررات احتمالی به شرح زیر می باشند:

• در مصرف نباید افراط کرد چرا که مسموم شدن و حتی مرگ در پی دارد.این ماده نباید بیش از روزی دوبار و هر بار بیش از 30 تا 50 میلی گرم مصرف شود.
• مصرف بیش از 5000 میلی گرم ممکن است باعث سقط جنین شود.
• مصرف بیش از حد (بالاتر از ۵۰ میلی گرم) موجب افزایش گرمی بدن شود و برخی از غدد داخلی بدن مثل کبد را در گیر کند.
• مصرف این ماده برای افراد دارای حساسیت های خاص توصیه نشده است.

⇐ پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از وضعیت جشنواره ها و محصولات جدید تهرانسلر، صفحه اینستاگرام ما را دنبال نمایید.