اسطوخدوس گیاهی دارویی و آرایشی!

اسطوخدوس

اسطوخدوس (Lavender) یکی از محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین گیاهان دارویی و آرایشی در سراسر جهان است. با بومی بودن در مناطق مدیترانه، این گیاه زیبا و عطرانی با گل‌های بنفش روشن به سرعت به موقعیتی بین‌المللی در صنعت آرایش، بهداشت و درمانی دست یافته است. این گیاه از قدیمی‌ترین اعمال دارویی انسان شناخته شده است و از آن زمان تا به امروز به عنوان یک راه‌حل طبیعی برای مشکلات مختلف سلامت و آرامش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به لطف خصوصیات بومی و آرام‌بخش اسطوخدوس لاوندر، از قرن‌ها قبل به عنوان یک روش درمانی در سنت‌های طبیعی استفاده می‌شود. این گیاه در محصولات آرایشی و بهداشتی، عطرها، روغن‌ها، صابون‌ها و موارد دیگر به کار می‌رود و به عنوان یک آرام‌بخش معتبر محسوب می‌شود.

 

تاریخچه

اسطوخدوس یکی از گیاهان با تاریخچه‌ی طولانی در دنیای طبیعت و داروسازی است که از هزاران سال پیش به عنوان یکی از گیاهان دارویی و آرایشی مورد استفاده قرارگرفته است. این گیاه بومی مناطق مدیترانه، به ویژه منطقه‌های جنوبی اروپا مانند فرانسه، ایتالیا و اسپانیا است و در طول زمان به مناطق دیگری از جهان منتقل شده است.

 

• باستان: مصری‌ها، فینیقی‌ ها و رومی‌ ها از این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی استفاده می‌کردند. این گیاه برای مصری‌ها به عنوان عطری طبیعی و در تدفین مومیاوی‌ها استفاده می‌شد. همچنین، در کشورهای یونان و روم،به عنوان یکی از اصلی‌ترین روغن‌های طبیعی در آرایش و محصولات بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

• قرون وسطی: اسطوخدوس در قرون وسطی در سراسر اروپا به عنوان یک آرام‌بخش مشهور بوده است. در این دوران، استفاده از آن به عنوان یک گیاه دارویی برای تسکین اضطراب، بهبود خواب و کاهش سردرد رایج بوده است. همچنین، این گیاه به عنوان یک مواد محافظ از آفات و حشرات مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

• قرن 17 و 18: در این دوره، اسطوخدوس به شکل عطری محبوب در اروپا بود و در تهیه عطرها و اسانس‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. همچنین، در برخی کشورها از جمله انگلستان، این گیاه به عنوان یک عطر طبیعی برای تعطیلات بود و در لباس‌ها و حمام‌ها استفاده می‌شد.

• قرن 19 و 20: در این دوره، استفاده از اسطوخدوس در صنایع آرایشی و بهداشتی به عنوان یک مواد طبیعی به مرور زمان رواج بیشتری یافت. همچنین، برخی از محققان و دانشمندان به خواص درمانی این گیاه پرداختند و مطالعات علمی در این زمینه انجام شد.

از آن زمان تا به امروز، این گیاه به عنوان یکی از گیاهان محبوب و معتبر در صنایع آرایشی، بهداشتی و دارویی به کار گرفته می‌شود و با توجه به خواص آرام‌بخش و ضدعفونی‌کننده‌اش، همچنان محبوبیت بالایی در بین افراد حفظ می‌کند.

 

ویژگی ظاهری

ویژگی‌های ظاهری اسطوخدوس (Lavender) شامل شکل و اندازه گیاه، برگ‌ها و گل‌ها می‌شود. این گیاه علفی دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را متمایز از سایر گیاهان می‌کند.

• شکل گیاه: گیاهی چندساله و با شاخه‌های متعدد است که به طور کلی دارای شکل گرد و پرتابل می‌باشد. این گیاه معمولاً به ارتفاع حدود یک تا دو فوت (30 تا 60 سانتیمتر) می‌رسد و شاخه‌های آن از ریشه مرکزی خارج می‌شوند.

• برگ‌ها: برگ‌های این گیاه خزان‌دار، خطی و بومی متغیر هستند. طول این برگ‌ها حدود 2.5 تا 6.5 سانتیمتر است و شکل آن‌ها کمی برجسته و منحنی می‌باشد. رنگ برگ‌ها معمولاً سبز روشن تا روشن‌تر است.

• گل‌ها: یکی از ویژگی‌های بارز این گیاه، گل‌های زیبایی است که بومی مناطق مدیترانه به رنگ بنفش روشن هستند. این گل‌ها در اسپایک‌های مختلف برای یکدیگر می‌آیدند و از یک ساقه مشترک سبز می‌روید. برخی از انواع اسطوخدوس دارای گل‌های رنگ‌های دیگری مانند آبی، صورتی و سفید نیز هستند.

• بوی معطر: یکی از ویژگی‌های مهم این گیاه، بوی مطبوع و آرام‌بخشی است که از آن برای استخراج عطر و روغن‌های آرایشی استفاده می‌شود. بوی این گیاه طبیعی مورد توجه و تحسین بسیاری قرار دارد و به عنوان یک عنصر آرامش‌بخش در محصولات مراقبت از پوست و بهداشتی بسیار محبوب است.

ویژگی‌های ظاهری منحصربه‌فرد این گیاه، آن را به یکی از محبوب‌ترین گیاهان آرایشی، درمانی و طبیعی تبدیل کرده است که همچنان در سراسر جهان مورد استفاده و تقدیر قرار می‌گیرد.

 

انواع

اسطوخدوس انواع مختلفی دارد که هر یک از آن‌ها ممکن است در نواحی مختلف جغرافیایی یا برای استفاده‌های خاص، مورد توجه قرار گیرند. در ادامه، به برخی از انواع معروف این گیاه اشاره خواهیم کرد:

1. اسطوخدوس انگلیسی یا اسطوخدوس ورا: نام علمی: Lavandula angustifolia این نوع اسطوخدوس که به نام اسطوخدوس انگلیسی یا ورا هم شناخته می‌شود، یکی از محبوب‌ترین انواع است و معمولاً برای تولید روغن اسطوخدوس برای صنعت آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. گل‌های آن بنفش روشن یا آبی رنگ هستند و بوی مطبوع و آرام‌بخشی دارند.
2. اسطوخدوس اسپایک یا اسطوخدوس لاتیفولیا: نام علمی: Lavandula latifolia این نوع اسطوخدوس که به نام اسطوخدوس اسپایک یا اسطوخدوس لاتیفولیا شناخته می‌شود، به طور عمده در مناطق جنوبی اروپا رشد می‌کند. برخلاف اسطوخدوس انگلیسی که گل‌های بنفش روشن دارد، گل‌های اسطوخدوس اسپایک به رنگ آبی تیره می‌باشد و بوی مطبوعی نیز دارد.
3. اسطوخدوس دنتاتا یا اسطوخدوس زیاد گل‌دار: نام علمی: Lavandula dentata اسطوخدوس دنتاتا به نام اسطوخدوس زیاد گل‌دار هم شناخته می‌شود و برگ‌های آن شبیه به دندان‌های باز و برجسته هستند. گل‌های این نوع اسطوخدوس به رنگ آبی مایل به بنفش هستند و به عنوان یک گیاه آرایشی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. اسطوخدوس اینترمدیا یا اسطوخدوس میانی: نام علمی: Lavandula x intermedia این نوع اسطوخدوس یک هیبرید است که از ترکیب اسطوخدوس انگلیسی و اسطوخدوس اسپایک بدست آمده است. به علت مقاومت بیشتر و عملکرد بهتر در مناطق مختلف، اسطوخدوس اینترمدیا برای استخراج روغن اسطوخدوس بیشتر به کار می‌رود.

این لیست تنها چند نمونه از انواع اسطوخدوس است، و هنوز گونه‌ها و زیرگونه‌های بیشتری وجود دارد که در مناطق مختلف جهان رشد می‌کنند. انتخاب نوع مناسب اسطوخدوس بستگی به شرایط جغرافیایی، آب و هوا و مورد استفاده مورد نظر دارد.

 

ارزش غذایی

گیاه اسطوخدوس در ارزش غذایی بالایی به شمار نمی‌آید، زیرا اصلی‌ترین استفاده‌های آن مربوط به طبخ و آشپزی نمی‌شود. بیشتر به عنوان یک گیاه دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نه به عنوان یک منبع تغذیه‌ای. با این حال، برخی از موارد زیر به عنوان ارزش‌های غذایی این گیاه مطرح می‌شوند:

1. فیبر: دارای مقدار کمی فیبر است. فیبر می‌تواند برای بهبود گوارش و حمایت از سلامت روده‌ها مفید باشد.
2. ویتامین‌ها: این گیاه حاوی برخی از ویتامین‌ها مانند ویتامین C و ویتامین A است. این ویتامین‌ها می‌توانند به عنوان آنتی‌اکسیدان‌ها عمل کرده و سلول‌ها را از آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کنند.
3. مواد معدنی: حاوی مقادیر کمی مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، منیزیم و پتاسیم است. این مواد معدنی برای حفظ سلامت استخوان‌ها، عملکرد عضلات و تعادل آب و الکترولیت‌ها در بدن مهم هستند.
4. کالری: دارای کمترین میزان کالری است و در اصطلاح‌های غذایی به عنوان گیاهی با “کالری پایین” شناخته می‌شود.

برخورداری از ویژگی‌های آرام‌بخش و طبیعی اسطوخدوس ، باعث شده تا این گیاه بیشتر به عنوان یک اصل طبیعی درمانی و یا مواد آرایشی مورد استفاده قرار گیرد و برای مصرف به عنوان منبع تغذیه‌ای مناسب نیست. همچنین، در صورتی که نیاز به مصرف هر گونه محصول حاوی اسطوخدوس دارید، مطمئن شوید که محصولات معتبر و مورد تأیید را انتخاب می‌کنید و همچنین با متخصص یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

 

آشپزی

استفاده از اسطوخدوس در آشپزی معمولاً به عنوان یک ادویه یا طعم‌دهنده مطرح است. بوی مطبوع و طعم ملایم این گیاه، آن را به یک انتخاب محبوب برای اضافه کردن طعم خاص به غذاها و نوشیدنی‌ها تبدیل کرده است. معمولاً در وعده‌های غذایی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه، چندین کاربرد معروف این گیاه در آشپزی را معرفی می‌کنیم:

1. تزئین غذاها: گل‌های این گیاه معمولاً برای تزئین کیک‌ها، شیرینی‌جات، دسرها و سالادها استفاده می‌شوند. این گل‌ها به عنوان یک عنصر زینتی طبیعی برای ظاهر زیباتر غذاها استفاده می‌شوند.
2. اسانس‌ها و روغن‌های آشپزی: معمولاً به صورت اسانس‌ها یا روغن‌های آشپزی عرضه می‌شود. این اسانس‌ها و روغن‌ها می‌توانند به نقاط مختلف غذاها اضافه شوند تا طعم و عطر مطبوع اسطوخدوس را به آن‌ها بدهند. به عنوان مثال، چند قطره از روغن این گیاه می‌تواند به خمیر کیک یا شیرینی اضافه شود.
3. تهیه چای: از گل‌ها و برگ‌های اسطوخدوس می‌توان چایی معطر و آرام‌بخش تهیه کرد. این چای می‌تواند به صورت گرم یا سرد مصرف شود و برای تسکین استرس و بهبود خواب مفید است.
4. طعم‌دهنده در غذاهای پخته: می‌تواند به طور معتدل به غذاهای پخته مانند گوشت، مرغ، ماهی، سبزیجات و غذاهای مختلف دیگر اضافه شود. این گیاه می‌تواند به غذاها طعم و عطر مطبوعی بدهد.

مهم است به عنوان یک نکته نهایی ذکر کنیم که استفاده از اسطوخدوس در آشپزی باید با اندازه‌گیری دقیق انجام شود، زیرا طعم و عطر قوی آن ممکن است به نسان مناسب در غذاها منعکس نشود و ممکن است به میزان زیادی مزاج غذا را تغییر دهد.

 

خواص دارویی و درمانی

اسطوخدوس از قدیم‌الایام به عنوان یک گیاه دارویی و آرام‌بخش مورد استفاده قرار می‌گرفته است و از آن زمان تا به امروز، مطالعات علمی نیز بر روی خواص درمانی این گیاه انجام شده است. برخی از خواص دارویی و درمانی این گیاه عبارتند از:

• آرامش‌بخش و ضد اضطراب

به عنوان یک ماده آرامش‌بخش و ضد اضطراب مفید است. عطر و بوی مطبوع اسطوخدوس می‌تواند کمک کند تا استرس و اضطراب کاهش یابند و بهبود خواب را تسهیل کند.

• خواب‌آور

مصرف این گیاه به صورت عطر در اطراف محل خواب یا مصرف ترکیبات موجود در اسطوخدوس، می‌تواند به افراد کمک کند که بهبود خواب بیشتری داشته باشند و با مشکلات خواب مبارزه کنند.

• ضد التهابی و ضد قارچی

روغن این گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضد قارچی است که می‌تواند در کاهش التهاب‌ها و مبارزه با عفونت‌ها مؤثر باشد.

• تسکین دهنده درد

به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی می‌تواند به کاهش درد‌ها و ناراحتی‌های مربوط به سردرد، مفاصل و عضلات کمک کند.

• مراقبت از پوست

به عنوان یک ماده مراقبت از پوست استفاده می‌شود. برخی از محصولات پوستی حاوی این گیاه می‌توانند به تسکین التهاب‌های پوستی و بهبود آکنه و علائم پیری کمک کنند.

• آرام‌بخشی در سیستم عصبی مرکزی

به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی می‌تواند به تسکین سیستم عصبی مرکزی کمک کند و در کنترل خشم و عصبانیت کمک کند.

 

اسطوخدوس  به عنوان یکی از گیاهان طبیعی و مفید، همچنان به عنوان یک گزینه درمانی طبیعی برای کاهش استرس، بهبود خواب و مراقبت از پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه به دلیل خواص آرامش‌بخش و ضد اضطرابش، به عنوان یک گزینه محبوب در آرامش‌بخشی و مراقبت از روحیه و جسم مورد توجه قرار گرفته است.